Vetëm para pak vitesh,
e tërhequr nga historitë e hebrejve gjatë LIIB në tokat shqiptare, e nxitur nga
ekspozita e Norman Gersham-it, Besa: Një kod nderi /Myslimanët shqiptarë që shpëtuan
hebrejtë, punova dokumentarin Kodi i Jetës.
Ndoshta unë isha subjektive gjatë realizimit të tij, por vlerësimi i filmit në
festivalin e URTI-së në Paris, si edhe kërkesa për transmetim nga gjithë
televizionet publike të Europës Juglindore, përveç Serbisë dhe Bullgarisë, më
çliruan. Kisha arritur të dokumentoja sado pak një histori të fshehur për mbi
45 vite të popullit tim. 2000 hebrejtë që shpëtuan në Shqipëri u ndihmuan edhe
nga dhjetëra familje shqiptare të Kosovës, si Rezniqi, Xërxa, Iljazi etj, të
cilët i strehonin e pastaj i përcillnin për Shqipëri gjithë ata që iknin nga
Serbia. Shkurt, Kosova qe kthyer në vend tranziti vendimtar për ta.
Për çudi këto fakte ishin fshehur për kaq vite. Propoganda serbe për
identifikimin e shqiptarëve të Kosovës si bashkëpunëtorë të fashizmit e nazizmit,
kishte funksionuar për mrekulli. Në kushtet e mbijetesës ku ndodhej Kosova si
edhe nën diktaturën e Hoxhës në Shqipëri, nuk mund të pritej që ne ta rrëfenim
historinë tonë. Por historia nuk vdes, edhe pse mund të shtrembërohet.
Populli shqiptar i ka
ruajtur historikisht hebrejtë.
Në Sarandë gjenden rënojat e
sinagogës që mendohet të jetë më e vjetra në rajonin e mesdheut, gjë që dëshmon
për harmoninë e bashkëjetesës sonë. Mizoria mesjetare e dëbimit të hebrejve nga
Portugalia e Spanja e shndërroi Shqipërinë në portin e tyre mikpritës, aq sa
Vlora u bë qendra e dytë më e madhe hebraike në Ballkan. Më 1831 Mehmet Ali
Pasha, pashai shqiptar që pushtoi Palestinën, lejoi ngritjen e vendbanimeve të para hebraike në
Israelin e sotëm.
Megjithatë Israeli
nxitet të mos e njohë Kosovën, duke mosnjohur njëkohësisht edhe një pjesë të
historisë së vetë. Israeli nxitet të mos e pranojë holokaustin tonë, dëshmitë e
Ana Frankut tonë, duket që nuk po shkojnë deri atje, pasi më parë po mbërrin
propoganda serbe, shtet i cili publikisht ka pranuar që do heqë dorë nga
bllokimi i Kosovës në proceset e integrimit. Në shkrimin e tij në The Jerusalem
Post, 10/07/2013,
Say ‘no’ to Kosovo (Thuaj Jo Kosovës), Michael Freund, tregon arsyet pse Israeli nuk duhet ta njohë Kosovën, këtë
provincë renegate, sipas tij.
Që nga marrëdhëniet
shumë të mira me Serbinë, që mund të rrezikohen nëse Israeli njek Kosovën, arsyet
ekonomike, mbi një bilion euro investim nga Israeli në Serbi, trefishimin e
turizmit serb atje që se u hoqën vizat më 2009 dhe, mbi të gjitha, Freund jep
arsyen e fortë historike, sepse Kosova është zemra e kombit për Serbinë,
sikurse Judea dhe Samaria janë për
hebrejtë, “vendi ku filloi çdo gjë”. Dhe vërtetë që aty filloi çdo gjë. Filloi
konflikti shekullor mes serbëve dhe shqiptarëve, ish-aleatë të mohuar kundër
pushtimit ottoman.
Ndërtimi i
historisë mbi mite, aq më tepër mbi mite të shtrembëruara, sikurse është ai i
Kosovës për Serbinë, ka dëshmuar se pjell vetëm urrejtje e luftë. Që koha i përket
vetëm vetvetes e nuk mund të jetojë jashtë saj (Strauss, 1967) kjo u mësohet fëmijëve
europianë që në shkollë të mesme, e si shembulli më i freskët merret pikërisht
lufta e fundit e Kosovës. E nëse do të argumentonim sipas logjikës së Freund-it,
pse paska më tepër të drejtë historike Serbia mbi Kosovën, bazuar në 800 vjetët
e fundit, ndaj trashëgimtarëve të vetë dardanëve, banorëve antikë të zonës?
Serbët me të drejtë i kthejnë kishat mesjetare, në monumente, pasi atyre u
mungon antikiteti, u mungon rrënja në Ballkan.
Por
argumenti kyç i autorit është pasoja që do kish Israeli nga njohja e mundshme e
Kosovës “Pse palestinesët në Jude apo arabët israelitë mos ta kishin një të
drejtë të tillë?” Arsye e njëjtë që përdor Spanja e Greqia, në paaftësi për të
zgjidhur problemet e tyre të brendëshme, refuzojnë të pranojnë analogji të
tjera në botë, duke bllokuar proceset e zhvillimit e integrimit të banorëve të
një shteti të tërë, të cilët mezi i mbijetuan holokaustit të fundit europian.
Ndërkohë që
arsyeja e fundit e Freund-it, rritja e ekstremizmit islam vehabist në Kosovë nuk
qëndron. Instrumentalizmi i faktit se tre të katërtat e popullatës janë
myslimanë, pra le t’i quaj “ekstremistë të mundshëm”, është një propogandë famëkeqe.
Kosova është vendi me më shumë misionarë kristianë në botë dhe myslimanizmi
kosovar është po aq europian sa edhe besimet e tjera që ka Europa moderne. Argumenti
i autorit nuk qëndron as për vetë faktin se nuk na ka pranuar shumica e
shteteve islame në botë, ndërkohë që na ka pranuar shumica e shteteve
kristiane, falë të cilave arritëm edhe lirinë.
Ne qytetarët e Kosovës, jemi më të interesuar
se kushdo të jetojmë më mirë, ekstremizmi është nocion i ri në shoqërinë tonë
që po na imponohet nga jashtë. Të izoluar si kemi mbetur, një geto në zemër të
Ballkanit, nuk na ndihmon as ta luftojmë e as ta shijojmë lirinë. Nëse i hiqni
duart prej nesh, të paktën mos na sulmoni. Jemi nipërit e mbijetuar te atyre
myslimanëve që rrezikuam jetën për të shpëtuar njerëz në nevojë, se kështu thotë
kodi ynë i nderit. Sot jemi vetë në nevojë, duam të dalim nga getoja.
Nessun commento:
Posta un commento